Cây bồ kết có gai không? Tác dụng của gai bồ kết ít người biết

Khi nhắc đến cây bồ kết, người ta thường nghĩ ngay đến trái bồ kết – nguyên liệu nấu nước gội đầu truyền thống, giúp tóc đen mượt, sạch gàu. Tuy nhiên, ít ai để ý rằng gai bồ kết cũng là một bộ phận quý trong y học cổ truyền, từng được dùng làm thuốc trị nhiều bệnh. Vậy cây bồ kết có gai không? Và tác dụng của gai bồ kết là gì?

Hãy cùng tìm hiểu những thông tin ít người biết về gai cây bồ kết, một phần nhỏ nhưng giá trị rất lớn của loài cây quen thuộc này.

Cây bồ kết có gai không?

Câu trả lời là CÓ. Cây bồ kết (danh pháp khoa học: Gleditsia fera) là loài cây thân gỗ thuộc họ Đậu (Fabaceae). Cây mọc hoang hoặc được trồng nhiều tại các vùng quê Việt Nam. Điểm đặc trưng dễ nhận biết nhất của loài cây này chính là cây bồ kết gai – nghĩa là trên thân và cành cây có rất nhiều gai nhọn, cứng và dài.

Gai cây bồ kết có đặc điểm như thế nào?

• Gai mọc dày trên thân cây và cả cành
• Dài từ 3–10 cm, nhọn và rất cứng
• Có màu nâu sẫm đến đen khi khô
• Khi còn non, gai có màu nâu đỏ và mềm hơn

Vì đặc điểm có nhiều gai nên người dân thường trồng bồ kết làm hàng rào bảo vệ đất vườn, vừa lấy quả, vừa ngăn trộm rất hiệu quả.

Gai cây bồ kết có đặc điểm như thế nào?

Tại sao cây bồ kết lại có gai?

Gai là một cơ chế tự vệ tự nhiên của cây, giúp nó tránh được sự xâm hại của động vật ăn lá hoặc côn trùng. Ngoài ra, trong điều kiện sống khắc nghiệt, gai cây bồ kết giúp giảm thiểu sự thoát hơi nước, giúp cây thích nghi với môi trường khô hạn.

Nhưng bên cạnh vai trò bảo vệ, ít ai biết rằng gai bồ kết còn có giá trị lớn trong y học cổ truyền.

Tác dụng của gai bồ kết trong y học cổ truyền

Theo Đông y, gai bồ kết được xem là một vị thuốc có vị cay, tính ôn, quy vào các kinh phế và đại tràng. Dưới đây là những tác dụng của gai bồ kết mà bạn nên biết:

Trị mụn nhọt, viêm da

Gai bồ kết được dùng nấu nước rửa các vết mụn nhọt, mẩn ngứa, viêm da ngoài da nhờ đặc tính kháng khuẩn, làm sạch vùng da tổn thương.

Trị đau răng, viêm lợi

Dân gian thường sắc gai cây bồ kết lấy nước súc miệng để giảm đau răng, làm dịu viêm lợi hoặc chữa nhiệt miệng.

Hỗ trợ điều trị viêm xoang

Một số bài thuốc cổ truyền dùng gai bồ kết tán nhỏ, hít qua mũi để kích thích hắt hơi, giúp làm thông mũi xoang. Tuy nhiên, cách này cần thực hiện cẩn thận và theo hướng dẫn của thầy thuốc.

Giảm đau do tắc tia sữa ở phụ nữ sau sinh

Bài thuốc dân gian dùng gai bồ kết khô, nướng lên rồi chườm lên ngực để giúp thông tia sữa, giảm sưng đau.

Tác dụng của gai bồ kết trong y học cổ truyền

Cách sử dụng gai bồ kết đúng cách

Gai bồ kết có dược tính, nhưng cũng cần sử dụng đúng cách để tránh gây hại. Dưới đây là một vài cách dùng phổ biến:

Gai bồ kết rửa vết thương, viêm da

• Nguyên liệu: 15–20g gai khô, rửa sạch
• Cách dùng: Đun sôi với 1 lít nước trong 15 phút, để nguội bớt rồi dùng rửa vùng da bị viêm, mụn nhọt

Gai bồ kết chữa đau răng

• Gai bồ kết nướng lên, nghiền thành bột
• Dùng bột này nhét vào lỗ sâu răng hoặc pha loãng nước để ngậm

Gai bồ kết trị viêm xoang (cần cẩn trọng)

Gai bồ kết khô tán nhỏ, thổi nhẹ hoặc hít mũi để kích thích hắt hơi, làm thông dịch nhầy

Lưu ý: Không tự ý dùng gai bồ kết cho trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai hoặc người có cơ địa dị ứng mà chưa tham khảo ý kiến chuyên gia y học cổ truyền.

Cách sử dụng gai bồ kết đúng cách

Mua gai bồ kết ở đâu? Giá bao nhiêu?

Hiện nay, một số nơi bán gai bồ kết khô theo dạng nguyên liệu thuốc Nam hoặc thảo dược dân gian.

• Hình thức: Gai phơi khô, đóng gói
• Giá bán gai bồ kết khô: dao động từ 80.000 – 150.000đ/kg tùy chất lượng và nguồn gốc
• Nơi bán: Các tiệm thuốc Đông y, chợ thảo dược, cửa hàng bán đồ thiên nhiên

Khi mua, nên chọn gai bồ kết đã được xử lý sạch, phơi kỹ, không bị ẩm mốc, không có dấu hiệu mối mọt.

So sánh gai bồ kết và quả bồ kết

Từ bảng trên, bạn có thể thấy rằng công dụng của gai bồ kết và quả bồ kết hoàn toàn khác nhau, nhưng cả hai đều có giá trị trong y học và chăm sóc sức khỏe.

Lưu ý khi sử dụng gai bồ kết

• Không nên sử dụng với liều lượng lớn khi chưa có hướng dẫn
• Tránh để gai đâm vào da gây trầy xước
• Đảm bảo vệ sinh khi đun nấu, pha chế thuốc
• Không nên dùng liên tục trong thời gian dài nếu không có mục đích trị bệnh cụ thể

Giữa thời đại hiện đại hóa, các bài thuốc từ thiên nhiên đang dần quay trở lại và được trân trọng. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có lời giải đáp cho thắc mắc “cây bồ kết có gai không”, đồng thời hiểu rõ hơn về gai bồ kết và những tác dụng của gai bồ kết trong đời sống. Dù nhỏ bé, gai cây bồ kết lại chứa đựng nhiều giá trị quý báu, đặc biệt khi được sử dụng đúng cách và đúng mục đích.